sông núi nước nam vua nam ở

Bách khoa toàn thư banh Wikipedia

Nam quốc đấm hà (chữ Hán: 南國山河) là một trong bài bác thơ thất ngôn tứ tuyệt viết lách vì chưng văn ngôn ko rõ ràng người sáng tác (mặc mặc dù 1 số ít mối cung cấp nhận định rằng Lý Thường Kiệt là kẻ viết lách ra), được xem như là phiên bản Tuyên ngôn song lập trước tiên của nước Việt Nam, xác minh hòa bình ở trong phòng cố quyền Đại Việt bên trên những vùng khu đất của tôi.^[1][2] Bài thơ này còn có tính năng khuyến khích niềm tin quân sĩ, canh ty Lê Hoàn kháng quân Tống năm 981^[3] và Lý Thường Kiệt kháng quân Tống năm 1077. Trong văn hóa truyền thống, chân thành và ý nghĩa và độ quý hiếm của bài bác thơ nhập lịch sử dân tộc nước Việt Nam được người Việt thừa nhận thoáng rộng.^[4]

Bạn đang xem: sông núi nước nam vua nam ở

Tên gọi

Bài thơ này vốn liếng ko mang tên, tên thường gọi Nam quốc đấm hà là vì những người dân biên soạn cuốn sách Hợp tuyển chọn thơ văn Việt Nam, tập dượt 2 (sách bởi Nhà Xuất phiên bản Văn học tập xuất phiên bản năm 1976) đưa ra, lấy kể từ tư chữ đầu nhập câu thơ trước tiên của bài bác thơ này (Nam quốc đấm hà Nam đế cư).^[5]

Văn bản

Bài thơ Nam quốc đấm hà với tối thiểu là 35 dị phiên bản sách và 8 dị phiên bản thần tích. Thư tịch trước tiên với chép bài bác thơ này là sách Việt năng lượng điện u linh tập, tuy vậy phiên bản Nam quốc đấm hà nhập Việt năng lượng điện u linh tập ko cần là phiên bản được nghe biết tối đa, phiên bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư mới mẻ là phiên bản được rất nhiều người biết nhất. Đại Việt sử ký toàn thư là cỗ chủ yếu sử trước tiên với biên chép bài bác thơ này.^[6][7][8]

Bản ghi nhập Đại Việt sử ký toàn thư như sau:^[9]

南國山河南帝居

截然分定在天書

如何逆虜來侵犯

汝等行看取敗虛

Phiên âm Hán –Việt:

Nam quốc đấm hà Nam đế cư

Tiệt nhiên tấp tểnh phận bên trên thiên thư

Như hà nghịch tặc lỗ lai xâm phạm

Nhữ đẳng hành khan thủ bại hỏng.

Bản dịch nghĩa của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam, vua nước Nam ở,

Phân vị rẽ ròi đang được ghi nhập sách trời.

Cớ sao lũ giặc bạo ngược cho tới xâm phạm,

Chúng bây rồi coi, tiếp tục chuốc lấy thất bên trên tan tành.

Bản dịch nghĩa của Nguyễn Hùng Vĩ:^[11]

Sông núi nước Nam, Nam đế cai quản trị

Hiển nhiên đang được tấp tểnh phận bên trên thiên thư

Cớ sao bọn giặc ngỗ ngược cho tới xâm phạm

Mà bọn chúng cất cánh, coi rời khỏi, lại Chịu bại ư?

Bản dịch của Trần Trọng Kim

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành tấp tểnh phận ở sách trời

Cớ sao lũ giặc quý phái xâm phạm

Chúng cất cánh sẽ ảnh hưởng tiến công tơi bời.

Lịch sử

Hiện ni, sơ cỗ đo đếm đang được thấy có tầm khoảng 30 dị phiên bản bài bác thơ Nam quốc đấm hà ở trong số văn phiên bản Hán Nôm chép tay hoặc xung khắc mộc. Cụ thể là 8 phiên bản Việt năng lượng điện u linh, 10 phiên bản Lĩnh Nam chích quái:^[12], Thần phả thông thường cửa ngõ sông Ngũ Huyện (Quả Cảm, Hoà Long, Yên Phong, Bắc Ninh), Biển xung khắc bài bác thơ Nam quốc đấm hà ở Phù Khê Đông (Tiên Sơn, Bắc Ninh), Trương tôn thần sự tích, Thiên Nam vân lục liệt truyện, Dư địa chí, Đại Nam nhất thống chí; phẳng trình thản cỗ.^[13]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt phen loại nhất

Theo sách Lĩnh Nam chích quái:^[14]

Năm Thiên Phúc nguyên vẹn niên hiệu vua Lê Đại Hành; Tống Thái Tổ sai Hầu Nhân Báo, Tôn Toàn Hưng đựng quân xâm lăng nước Nam. Hai mặt mày đối lũy nằm trong cố cự cùng nhau ở sông Đồ Lỗ. Vua Lê Đại Hành nằm mê thấy nhị anh thần nhân phía trên sông vái tuy nhiên bảo rằng chúng ta là Trương Hống, Trương Hát xưa theo đòi Triệu Việt Vương; ni xin xỏ nằm trong mái ấm vua tiến công giặc nhằm cứu vớt sinh mạng. Vua Lê Đại Hành tỉnh dậy ngay tắp lự nhen hương thơm khấn cầu thần canh ty. Đêm ấy thấy một người dẫn đoàn âm binh áo White và một người dẫn đoàn âm binh áo đỏ lòe kể từ phía Bắc sông Như Nguyệt và lại nằm trong xông nhập trại quân Tống tuy nhiên tiến công. Quân Tống kinh hoàng, thần nhân tàng hình bên trên ko, rộng lớn giờ đồng hồ dìm rằng:

Quân Tống nghe thấy, xéo giẫm lên nhau chạy tan, đại bại tuy nhiên về. Vua Lê Đại Hành về bên ăn mừng, truy phong mang đến nhị vị thần nhân, một là Tinh Mẫn Đại Vương lập miếu thờ bên trên trượt phụ vương sông Long Nhãn, nhị là Khước Mẫn Đại vương vãi lập miếu ở trượt phụ vương sông Như Nguyệt.

Đa số những mái ấm nghiên cứu và phân tích thống nhất đề thương hiệu khuyết danh người sáng tác bài bác thơ. Riêng Lê Mạnh Thát nhập bài bác "Pháp Thuận và bài bác thơ thần nước Nam sông núi" nhận định rằng người sáng tác bài bác thơ là Đỗ Pháp Thuận.

Các mái ấm nghiên cứu và phân tích thời gian gần đây thống nhất ý kiến Nam quốc đấm hà là bài bác thơ xuất hiện tại bên dưới thời Lê Đại Hành và kế tiếp được Lý Thường Kiệt áp dụng sau đây.^[a][15][16]

Trong cuộc chiến tranh Tống–Việt phen loại hai

Theo sách Đại Việt sử ký toàn thư

Năm 1076, Quách Quỳ, Triệu Tiết lấy quân 9 tướng mạo, phù hợp với Chiêm Thành, Chân Lạp tiến công Đại Việt. Hai mặt mày giao đấu ở sông Như Nguyệt, một tối quân sĩ chợt nghe nhập thông thường Trương tướng mạo quân^[17] nổi tiếng gọi to lớn rằng:

Sau này quả như tiếng thơ, Lý Thường Kiệt vượt mặt quân Tống.^[18][19]

Theo sách Việt năng lượng điện u linh – Chuyện Trương Hống và Trương Hát

Thời Nam Tấn Vương mái ấm Ngô cút tiến công dẹp Lý Huy ở Long Châu, đóng góp quân ở cửa ngõ Phù Lan, tối ngủ nằm mê thấy nhị người kỳ vĩ, dung mạo tuấn tú cho tới tung ra mái ấm vua và xin xỏ trợ chiến. Nhà vua căn vặn tính danh, chúng ta vấn đáp rằng chúng ta là đồng đội vốn liếng người Phù Lan, thực hiện tướng mạo của Triệu Việt Vương, Việt Vương bị Lý Nam Đế (Hậu Lý Nam Đế) vượt mặt. Nam Đế thực hiện lễ trọng ý mong muốn mang đến chúng ta thực hiện quan; nhị đồng đội từ khước, trốn nhập núi Phù Long, Nam Đế rất nhiều lần cho tất cả những người truy nã ko được, mới mẻ treo ngàn vàng cầu người bắt. Hai đồng đội đều tợp nằm trong độc tuy nhiên bị tiêu diệt. Thượng đế thương chúng ta không có tội mang đến thực hiện Than Hà Long Quân Phó Sứ, tuần nhị sông Vũ Bình và Lạng Giang đến tới bên trên mối cung cấp, hiệu là Thần Giang Phó Đô Sứ. Trước bại liệt đã hỗ trợ vua Ngô Quyền nhập chiến dịch Bạch Đằng.

Nam Tấn Vương tỉnh dậy mới mẻ lấy tế và khấn thần phò trợ. Sau bại liệt Nam Tấn Vương thắng trận, bình kết thúc quân Tây Long vua sai sứ phân tách vị trí lập thông thường thờ, đều phong thực hiện Phúc Thần một phương, chiếu phong anh là Đại Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập thông thường ở cửa ngõ sông Như Nguyệt. Còn em là Tiểu Đương Giang Đô Hộ Quốc Thần Vương, lập thông thường ở cửa ngõ sông Nam Bình.

Thời vua Nhân Tông mái ấm Lý, binh Tống phái nam xâm kéo cho tới biên cảnh; vua sai Thái úy Lý Thường Kiệt dựa bờ sông đóng góp cừ nhằm cố thủ. Một tối bại liệt quân sĩ nghe nhập thông thường nổi tiếng dìm to lớn rằng:

Quả nhiên quân Tống ko tiến công đang được tan tan. Thần nằm mê rõ rệt, mảy lông sợi tóc chẳng sai.^[20]

Theo Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003)

Năm 1076, rộng lớn 30 vạn quân mái ấm Tống (Trung Quốc) bởi Quách Quỳ lãnh đạo xâm lăng Đại Việt (tên nước nước Việt Nam thời đó). Lý Thường Kiệt lập chống tuyến bên trên sông Như Nguyệt (sông Cầu) nhằm ngăn địch. Quân của Quách Quỳ tiến công cho tới sông Như Nguyệt thì bị ngăn.^[21] hầu hết trận quyết đấu khốc liệt đang được xẩy ra bên trên phía trên tuy nhiên quân Tống ko có gì vượt lên trước được chống tuyến Như Nguyệt, đành đóng góp trại ngóng viện binh tương hỗ. Đang tối, Lý Thường Kiệt cho tất cả những người nhập thông thường thờ Trương Hống, Trương Hát ở phía phái nam bờ sông Như Nguyệt, fake thực hiện thần gọi vang bài bác thơ bên trên.^[22] Nhờ thế niềm tin đấu sĩ lên rất rất cao. Lý Thường Kiệt ngay tắp lự mang đến quân vượt lên trước sông, tổ chức triển khai một trận quyết đấu, tiến công trực tiếp nhập trại giặc. Phần vì như thế bất thần, phần vì như thế sĩ khí quân Đại Việt đang được lên, quân Tống kháng hứng yếu đuối ớt, số bị bị tiêu diệt, bị thương đang được rộng lớn vượt lên trước nửa. Lý Thường Kiệt ngay tắp lự cho tất cả những người quý phái nghị hòa, banh lối mang đến quân Tống rút quân về nước, lưu giữ vững vàng khu vực nước Đại Việt.

Ý nghĩa nhị câu thơ cuối và đối tượng người dùng của bài bác thơ

Trong câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc đấm hà với đại kể từ nhân xưng thứ bực nhị số nhiều "nhữ đẳng" 汝等. Trong những phiên bản dịch thơ của bài bác thơ này kể từ nhữ đẳng đều được dịch là chúng bay hoặc chúng mày. Theo Nguyễn Hùng Vĩ và Nguyễn Sơn Phong "nhữ đẳng" 汝等 nhập câu thơ cuối của bài bác thơ Nam quốc đấm hà là chỉ quân Đại Việt, đối tượng người dùng của bài bác thơ là quân Đại Việt, ko cần quân Tống, ý của nhị câu thơ cuối của bài bác thơ là vì sao quân giặc cho tới xâm phạm tuy nhiên những ngươi (quân Đại Việt) lại cam lòng Chịu thất bại.^[11][23][24]

Dịch thơ

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim:^[25]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Rành rành tấp tểnh phận bên trên sách trời

Cớ sao lũ giặc quý phái xâm phạm

Chúng cất cánh sẽ ảnh hưởng tiến công tơi bời.

Bản dịch thơ của Trần Trọng Kim từng được đi vào nhập sách giáo khoa trung học tập của học viên nước Việt Nam tuy nhiên tiếp sau đó đang được bị loại bỏ quăng quật. Theo Trương Phan Việt Thắng phiên bản dịch thơ của Trần Trọng Kim bị loại bỏ quăng quật ngoài sách giáo khoa rất có thể là vì như thế yếu tố chủ yếu trị, Trần Trọng Kim là "một trí thức ko nằm trong phe cách mệnh, là Thủ tướng mạo "Chính phủ bù nhìn""^[26][27].Tuy nhiên, phiên bản dịch đó lại là phiên bản được nổi tiếng nhất vì như thế với vần điệu dễ dàng ghi nhớ, được phổ cập thoáng rộng.^[28]

Bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân:^[25]

Núi sông Nam Việt vua Nam ở

Vằng vặc sách trời phân tách xứ sở

Giặc dữ cớ sao phạm cho tới đây

Chúng mi chắc chắn cần vỡ.

Bản dịch thơ bên trên của Lê Thước và Nam Trân được đi vào nhập sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập dượt 1 bởi Nhà Xuất phiên bản giáo dục và đào tạo nước Việt Nam xuất phiên bản năm 2003 (sách được tái ngắt phiên bản rất nhiều lần sau đó) tuy nhiên những người dân biên soạn sách giáo khoa Ngữ văn 7 dường như không dẫn lại đích thị nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân tuy nhiên sửa câu đầu của phiên bản dịch thư từ Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở.^[25]

Xem thêm: k ai tắm 2 lần trên 1 dòng sông

Theo ông Nguyễn Khắc Phi, Tổng mái ấm biên sách giáo khoa Ngữ văn 7, tập dượt 1, toàn thể hội đồng biên soạn sách đang được đồng tình sửa lại câu thơ đầu nhập phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân vì như thế "nước tớ ko khi nào với quốc hiệu Nam Việt". Cũng theo đòi ông Phi "Nguyên tắc biên soạn sách giáo khoa ở VN na ná quốc tế, được chấp nhận người biên soạn với quyền thay thế sửa chữa mang đến tương thích nội dung".^[29]

Ông Phạm Văn Tuấn (nhân viên Viện Nghiên cứu vớt Hán Nôm) nhận định rằng việc những người dân biên soạn sách Ngữ văn 7, tập dượt 1 sửa lại phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân là sự việc thực hiện ko đích thị, ko tráng lệ, ko khoa học tập. Đã dẫn thì cần dẫn đích thị nguyên vẹn văn, dẫn sai là ko tôn trọng người sáng tác của phiên bản dịch thơ, ko tôn trọng người gọi, người học tập. Những người biên soạn dường như không dẫn đích thị nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của Lê Thước và Nam Trân, ko ghi ai là kẻ đang được sửa câu Núi sông Nam Việt vua Nam ở trở nên Sông núi nước Nam vua Nam ở. Theo ông Tuấn những người dân biên soạn sách còn nếu như không thể dẫn đích thị nguyên vẹn văn phiên bản dịch thơ của những người không giống thì nên tự động bản thân dịch.^[30]

Bản dịch thơ của Nguyễn Tri Tài:^[10]

Sông núi nước Nam vua Nam ở

Sách trời tấp tểnh phận đang được rõ ràng ràng

Cớ sao giặc dữ dám xâm phạm

Chờ đấy loại bây tiếp tục nhừ tan.

Ghi chú

Thư mục

• Đại Việt sử ký toàn thư; Soạn fake Lê Văn Hưu, Ngô Sĩ Liên,... Dịch fake Viện Sử học tập Việt Nam; Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội, 1993.
• Lĩnh Nam chích quái, biên soạn fake Trần Thế Pháp, Tân gắn thêm Vũ Quỳnh, Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập xã hội TP Hà Nội, 1993.
• Việt năng lượng điện u linh; biên soạn fake Lý Tế Xuyên, dịch fake Lê Hữu Mục, Nhà Xuất phiên bản Dâng Lạc.
• Lịch sử văn học tập Việt Nam, Tập 1. Nhà Xuất phiên bản Khoa học tập Xã hội.
• Bửu Diên Nguyễn-Phúc, Thị Hoàng Anh Phạm (2003). Quê hương thơm hoài niệm.

Chú thích