nguyễn tất thành ra đi tìm đường cứu nước

TS. VŨ TRUNG KIÊN

Học viện Chính trị điểm 2

17:32, ngày 04-06-2021

TCCS - Ngày 5-6-1911, bên trên bến cảng Nhà Rồng, mang trong mình 1 người thanh niên nước Việt Nam yêu thương nước tiếp tục lên tàu buôn Đô đốc Latouche-Tréville với ước muốn học hỏi và chia sẻ những tinh tuý và tiến thủ cỗ kể từ những nước bên trên trái đất nhằm về trợ giúp đồng bào bản thân. Đây là vệt mốc cần thiết khắc ghi hành trình dài bên trên con phố cứu vãn nước của Văn Ba - Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc - Sài Gòn. Con đàng cơ thể hiện tại sự thông suốt ý chí của thân phụ anh, tuy nhiên ăm ắp phát minh, nhằm rồi sau cuối Người tiếp tục mò mẫm rời khỏi con phố cứu vãn nước trúng đắn cho tới dân tộc bản địa nước Việt Nam.

Trước Nguyễn Tất Thành, tiếp tục có khá nhiều người nước Việt Nam trằn trọc rời khỏi đi tìm kiếm đàng cứu vãn nước cho tới dân tộc bản địa. Tiêu biểu vô số cơ đem nhị trí thức phổ biến là Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh. Đều là những ngôi nhà yêu thương nước nhiệt độ trở thành, tuy nhiên Phan Bội Châu và Phan Chu Trinh đã đi được nhị con phố không giống nhau, tuy vậy nằm trong ước muốn Nguyễn Ái Quốc theo đuổi con phố của tôi. Thế tuy nhiên, Nguyễn Ái Quốc tiếp tục lựa chọn cho chính bản thân mình một con phố cút riêng rẽ, tuy vậy rất rất kính trọng nhị bậc chi phí bối.

Năm 1923, Khi bắt gặp thi sĩ Nga phổ biến O.E. Mandelstam, Chủ tịch Sài Gòn cho tới biết: “Khi tôi chừng 13 tuổi hạc, đợt trước tiên tôi được nghe 3 chữ Pháp: Tự tự, Bình đẳng, Bác ái. Đối với Cửa Hàng chúng tôi, người domain authority Trắng nào thì cũng là kẻ Pháp. Người Pháp tiếp tục phát biểu thế. Và kể từ thuở ấy, tôi rất rất ham muốn thích nghi với nền văn minh Pháp, ham muốn mò mẫm coi những gì ẩn ở phía đằng sau những chữ ấy”⁽¹⁾. Khi vấn đáp một ngôi nhà văn người Mỹ, Chủ tịch Sài Gòn cũng nói: “Nhân dân nước Việt Nam vô cơ đem ông cụ đằm thắm sinh rời khỏi tôi, thời điểm hiện nay thông thường tự động căn vặn nhau ai tiếp tục là kẻ canh ty bản thân bay ngoài thống trị của Pháp. Người này nghĩ về là Anh, đem người lại cho rằng Mỹ. Tôi thấy cần ra đi quốc tế coi cho tới rõ rệt. Sau Khi đánh giá bọn họ thực hiện ăn rời khỏi sao, tôi tiếp tục về bên canh ty đồng bào tôi”⁽²⁾. Mang vô bản thân dòng sản phẩm huyết yêu thương nước của dân tộc bản địa, của thân phụ ông, tiếp nhận tinh tuý văn hóa truyền thống của trái đất, Sài Gòn tiếp tục nhìn thấy ở phía trên con phố cứu vãn nước cho tới dân tộc bản địa nước Việt Nam.

Nguyễn Tất Thành không chỉ sinh rời khỏi và lớn mạnh vô một mái ấm gia đình trí thức, mà còn phải sinh rời khỏi vô một mái ấm gia đình là mệnh quan liêu của triều đình. Với xuất đằm thắm ấy, vì thế tài trí lanh lợi của tôi, nếu như mưu cơ cầu quyền lợi cá thể thì so với Người ko cần là vấn đề trở ngại. Thế tuy nhiên, vì thế lòng yêu thương nước, thương dân, Nguyễn Tất Thành tiếp tục cố chí rời khỏi đi tìm kiếm con phố cứu vãn nước cho tới dân tộc bản địa bản thân với ngóng muốn: “Sau Khi đánh giá bọn họ thực hiện ăn rời khỏi sao, tôi tiếp tục về bên canh ty đồng bào tôi”⁽³⁾.

Đánh giá chỉ về ra quyết định cút sang trọng phương Tây của Nguyễn Tất Thành, GS. Trần Văn Giàu tiếp tục viết: “Định hướng đến cách mệnh là yếu tố quan trọng nhất vào đầu thế kỷ XX. Đi ngả nào là mới nhất cho tới đích? Đường cứu vãn nước là đàng nào? Trong Khi những chí sĩ rộng lớn tuổi hạc đi tìm kiếm ở phương Đông (Nhật) rồi cho tới phía Bắc (Trung Quốc) thì thanh niên Nguyễn Tất Thành cút sang trọng châu Âu (năm 1911). Tìm cơ hội tấn công xua đuổi thực dân Tây phương tuy nhiên cút về phía Tây. Đi ngược chăng? Chưa một ngờ đâu rằng cút ngược tuy nhiên tiếp tục về xuôi. Không vô lỗ hổ sao trói được hổ”⁽⁴⁾.

Ngày 18-6-1919, thay cho mặt mày Hội những người dân nước Việt Nam yêu thương nước ở Pháp, bao hàm những anh hùng chính yếu là cụ Phan Chu Trinh, cụ Phan Văn Trường, Nguyễn Tất Thành đã ký kết thương hiệu gửi cho tới Hội nghị Versailles bản Yêu sách của quần chúng An Nam vì thế thương hiệu Nguyễn Ái Quốc. Mặc cho dù rất rất khâm phục những bậc sĩ phu dũng mãnh mò mẫm đàng đấu tranh giành cứu vãn dân, cứu vãn nước, tuy nhiên người thanh niên Nguyễn Tất Thành cũng sớm xem sét những giới hạn vô con phố của những người dân cút trước. Người nhận định rằng, cụ Phan Chu Trinh đòi hỏi thực dân Pháp triển khai cải lộc, việc này “chẳng không giống nào là nài giặc rủ lòng thương”⁽⁵⁾. Cụ Phan Bội Châu kỳ vọng Nhật giúp chúng ta xua đuổi Pháp cũng chẳng không giống gì “đưa hổ cửa ngõ trước, rước beo cửa ngõ sau”⁽⁶⁾. Cụ Hoàng Hoa Thám thực tiễn rộng lớn, tiếp tục thẳng đấu tranh giành kháng Pháp, “nhưng theo đuổi lời nói người tao kể thì cụ còn nặng trĩu cốt cơ hội phong kiến”⁽⁷⁾.

Có một điều đặc trưng, về sau cả nhị cụ Phan đều bịa trọn vẹn niềm kỳ vọng vô người thanh niên Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc. Trong thư gửi Nguyễn Ái Quốc năm 1922, cụ Phan Châu Trinh than vãn tôi đã già cả, không còn thời và chỉ nhìn cậy vô Nguyễn Ái Quốc. Cụ Phan Châu Trinh cũng bức ruột và đốc giục Nguyễn Ái Quốc cần về nội địa nhằm “mưu loại đại sự”: “Anh Nguyễn, tôi tưởng tâm với anh tiếp tục rõ rệt mối cung cấp cơn, lúc này đằm thắm tôi tợ (tựa) chim lồng cá chậu, vả lại cây già cả thì dông dễ dàng lắc, người già cả thì trí lẫn lộn, cảnh tôi như hoa chuẩn bị tàn, hiềm vì thế quốc huỷ gia phong tuy nhiên tương đối tàn cũng cần gào cho tới hả dạ, hoạ chăng đem tỉnh giấc mê man. Còn anh, như cây đương lộc, nghị lực đem quá, dày công học hỏi và chia sẻ, lý thuyết tinh ma thông, tuy nhiên song anh chẳng nghe lời nói tôi, anh cứ xung quanh quẩn mặt mày này thời làm thế nào tuy nhiên tài năng anh ganh đua thố được? Bởi vậy, tôi thành ý mong muốn anh thay cho thay đổi kiểu mẫu cách thức lâu đời cơ cút, nhằm tuy nhiên mưu cơ loại đại sự, tôi cầu chúc anh thành công xuất sắc và kỳ vọng tụi mình nằm trong thấy mặt mày nhau ở quê nhà xứ sở”⁽⁸⁾. Còn cụ Phan Bội Châu, vô thư gửi “Người con cháu rất rất yêu kính của Bác” là Lý Thụy (tức Nguyễn Ái Quốc) ngày 14-2-1925 tiếp tục viết: “Phan Bội Châu này đâu đem ngờ rằng về sau con cháu tiếp tục trở nên một đái nhân vật như vậy này. Bây giờ đem kẻ già cả này đối với con cháu thì chưng thấy chưng xấu xí hổ… Việc quá kế tiếp hiện nay đã đem người, người cút sau xuất sắc rộng lớn kẻ cút trước, bên trên chi phí loại đen sạm tối tiếp tục xuất hiện tại độ sáng sớm mai. Ngày xế đàng nằm trong, chỉ hoảng hốt ko được thấy ngày đó… Việc thiết kế xây dựng lại giang tô, ngoài con cháu đem ai nhằm nhờ ủy thác gánh vác trách móc nhiệm thay cho bản thân. Có được niềm yên ủi rộng lớn lao như vậy, làm thế nào chưng ko cảm nhận thấy phấn chấn mừng được?”⁽⁹⁾.

Thắng lợi của Cách mạng Tháng Mười Nga (năm 1917) tiếp tục thức tỉnh những dân tộc bản địa nằm trong địa bên trên trái đất, thức tỉnh những người dân quân lính bên trên từng năm châu. Từ sự động viên và thôi đốc của Cách mạng Tháng Mười Nga, Quốc tế Cộng sản - Quốc tế III tự V.I. Lê-nin tạo nên thành lập. Một trong mỗi sự khiếu nại ra quyết định tới sự lựa lựa chọn dứt khoát con phố của cách mệnh nước Việt Nam là lúc Nguyễn Ái Quốc được xúc tiếp với “Sơ thảo đợt loại nhất những luận cương về yếu tố dân tộc bản địa và yếu tố nằm trong địa” của V.I. Lê-nin đăng bên trên báo Nhân đạo (tháng 7-1920). Luận cương của V.I. Lê-nin tiếp tục cho tới Nguyễn Ái Quốc thấy rõ rệt con phố giành song lập dân tộc bản địa cho tới nước nhà và tự tại cho tới đồng bào. Người khẳng định: “Luận cương của Lê-nin thực hiện cho tới tôi rất rất cảm động, phấn khởi, sáng sủa tỏ, tin tưởng tưởng biết bao! Tôi phấn chấn mừng cho tới phân phát khóc lên. Ngồi 1 mình vô chống tuy nhiên tôi phát biểu to tướng lên như đang được phát biểu trước quần bọn chúng tấp nập đảo: “Hỡi đồng bào bị đọa đày đọa nhức khổ! Đây là kiểu mẫu quan trọng cho tới tất cả chúng ta, đấy là con phố giải hòa bọn chúng ta”! Từ cơ, tôi trọn vẹn tin tưởng theo đuổi Lê-nin, tin tưởng theo đuổi Quốc tế loại ba”⁽¹⁰⁾. Trong nội dung bài viết “Con đường đi tôi cho tới ngôi nhà nghĩa Lê-nin”, Chủ tịch Sài Gòn cho thấy thêm tăng rằng: “Lúc bấy giờ, tôi cỗ vũ Cách mạng Tháng Mười đơn thuần theo đuổi cảm tính bất ngờ. Tôi không hiểu biết nhiều không còn vai trò lịch sử dân tộc của chính nó. Tôi yêu kính Lê-nin vì thế Lê-nin là một trong tình nhân nước vĩ đại tiếp tục giải hòa đồng bào mình; trước cơ, tôi ko hề gọi một cuốn sách nào là của Lê-nin viết… Còn như đảng là gì, công đoàn là gì, ngôi nhà nghĩa xã hội và ngôi nhà nghĩa nằm trong sản là gì thì tôi không hiểu biết nhiều... Lúc đầu, đó là ngôi nhà nghĩa yêu thương nước, chứ không phải là ngôi nhà nghĩa nằm trong sản đã mang tôi tin tưởng theo đuổi Lê-nin, tin tưởng theo đuổi Quốc tế loại tía. Từng bước một, vô cuộc đấu tranh giành, một vừa hai phải phân tích lý luận Mác - Lê-nin, một vừa hai phải thực hiện công tác làm việc thực tiễn, từ từ tôi hiểu rõ rằng chỉ mất ngôi nhà nghĩa xã hội, ngôi nhà nghĩa nằm trong sản mới nhất giải hòa được những dân tộc bản địa bị áp bức và những người dân làm việc bên trên trái đất ngoài ách nô lệ”⁽¹¹⁾.

Xem thêm: lời bài hát em đi chơi thuyền

Tin theo đuổi V.I. Lê-nin, theo đuổi con phố của V.I. Lê-nin vĩ đại, bên trên Đại hội XVIII Đảng Xã hội Pháp (Đại hội Tua, mon 12-1920), tham gia với tư cơ hội đại biểu đầu tiên và được chào tuyên bố, Nguyễn Ái Quốc tiếp tục cáo giác những thực sự tàn bạo tuy nhiên thực dân Pháp tiếp tục thực hành ở Đông Dương. Người lôi kéo Đảng Xã hội Pháp hãy hành vi nhằm cỗ vũ những dân tộc bản địa bị áp bức, vô cơ đem quần chúng Đông Dương: “Đảng Xã hội rất cần phải sinh hoạt một cơ hội thực tế nhằm cỗ vũ những người dân phiên bản xứ bị áp bức… Đảng cần tuyên truyền ngôi nhà nghĩa xã hội vô toàn bộ những nước nằm trong địa… Nhân danh toàn phân mục người, nhân danh toàn bộ những đảng viên xã hội, cả phái hữu lẫn lộn phái miêu tả, Cửa Hàng chúng tôi kêu gọi: Các đồng chí, hãy cứu vãn bọn chúng tôi!”⁽¹²⁾. Cũng bên trên Đại hội này, Nguyễn Ái Quốc tiếp tục nghiền trở thành việc Đảng thâm nhập Quốc tế Cộng sản. Người đã và đang cùng theo với những member thâm nhập Quốc tế III tuyên tía xây dựng phân cỗ Pháp của Quốc tế Cộng sản, là một trong trong mỗi người nhập cuộc tạo nên Đảng Cộng sản Pháp. Các sự khiếu nại bên trên khắc ghi sự thay đổi cần thiết vô cuộc sống sinh hoạt cách mệnh của Nguyễn Ái Quốc, kể từ ngôi nhà nghĩa yêu thương nước cho tới ngôi nhà nghĩa nằm trong sản, từ là 1 đồng chí giải hòa dân tộc bản địa trở thành một đồng chí nằm trong sản quốc tế.

Với hành trình dài rời khỏi đi tìm kiếm đàng cứu vãn nước ngày 5-6-1911, Nguyễn Tất Thành - Nguyễn Ái Quốc - Sài Gòn không chỉ có nhìn thấy con phố cứu vãn nước giải hòa dân tộc bản địa bản thân, không chỉ có đem công tích to tướng rộng lớn so với dân tộc bản địa nước Việt Nam, tuy nhiên còn tồn tại công tích to tướng rộng lớn so với những dân tộc bản địa nằm trong địa bên trên trái đất, so với trào lưu cách mệnh vô sản phát biểu công cộng, trào lưu giải hòa dân tộc bản địa ở những nước nằm trong địa và dựa vào bên trên trái đất và châu Á phát biểu riêng rẽ. Vì vậy, hành trình dài rời khỏi đi tìm kiếm đàng cứu vãn nước ngày 5-6-1911 của Bác là một trong hành trình dài quánh biệt:

Một là, trước Nguyễn Tất Thành, tiếp tục có khá nhiều sĩ phu nước Việt Nam cho tới những vương quốc Trung Quốc, Nhật Bản,… đi tìm kiếm đàng cứu vãn nước. Thế tuy nhiên, cho dù tiếp cận vương quốc nào là, theo đuổi đàng phía nào là thì toàn bộ những bậc sĩ phu đáng tôn trọng ấy đều ko thành công xuất sắc và ko tìm kiếm ra con phố hỗ trợ cho nước nhà nước Việt Nam bay thoát ra khỏi rủi ro khủng hoảng về đàng lối Khi cơ. Nguyễn Tất Thành cút sang trọng phương Tây, sang trọng nước Pháp mò mẫm đàng cứu vãn nước, vương quốc đang được đô hộ nước Việt Nam khi cơ và bên trên điểm này, vì thế sự nhạy bén và trí tuệ nhân tài, Người tiếp tục phát hiện “cẩm nang thần kỳ” - ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin, lấy cơ thực hiện mục tiêu cho tới cuộc sống sinh hoạt cách mệnh của tôi.

Hai là, Tính từ lúc giờ súng xâm lăng trước tiên của thực dân Pháp phun vô cửa ngõ biển lớn TP Đà Nẵng, ngày 31-8-1858, tiếp tục đem thật nhiều những cuộc khởi nghĩa kháng xâm lăng nổ rời khỏi ở đa số từng điểm bên trên nước nhà nước Việt Nam. Tuy nhiên, những trào lưu yêu thương nước đa phần ra mắt lẻ tẻ, song lập, không tồn tại sự link và thống nhất cùng nhau. Mỗi trào lưu ra mắt vô phạm vi hẹp và kín như thế đã thử cho tới quân địch đơn giản phân hóa và đàn áp, kéo đến thất bại. điều đặc biệt, những trào lưu yêu thương nước thời cơ chưa tồn tại sự cỗ vũ, link với những trào lưu giải hòa dân tộc bản địa ở những nước không giống bên trên trái đất. bằng phẳng việc rời khỏi đi tìm kiếm đàng cứu vãn nước, phát hiện ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin, nhập cuộc tạo nên Đảng Cộng sản Pháp,… Nguyễn Ái Quốc tiếp tục liên kết trào lưu cách mệnh nước Việt Nam với trái đất, trả trào lưu cách mệnh nước Việt Nam trở nên một phần tử của trào lưu cách mệnh trái đất, mò mẫm sự cỗ vũ của quốc tế so với cách mệnh nước Việt Nam.

Ba là, bằng sự việc áp dụng phát minh ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin phù phù hợp với yếu tố hoàn cảnh lịch sử dân tộc và văn hóa truyền thống nước Việt Nam, Nguyễn Ái Quốc đang trở thành người nằm trong sản nước Việt Nam trước tiên gắn chặt song lập dân tộc bản địa với ngôi nhà nghĩa xã hội. bằng phẳng “cẩm nang thần kỳ” - ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin tuy nhiên Nguyễn Ái Quốc mò mẫm rời khỏi và sau này được quảng bá vô nước Việt Nam - con phố cứu vãn nước, đấu tranh giành giành song lập, thống nhất Tổ quốc của nước Việt Nam bước sang trọng trang sử mới nhất.

Bốn là, ngày 3-2-1930, Đảng Cộng sản nước Việt Nam được xây dựng và chỉ 15 năm tiếp theo, Đảng tiếp tục chỉ huy quần chúng vùng lên giành cơ quan ban ngành vô cuộc Cách mạng Tháng Tám năm 1945. Cũng chủ yếu vì thế suy nghĩ phát minh của Nguyễn Ái Quốc, những nguyên tắc của ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin và đã được Đảng Cộng sản nước Việt Nam áp dụng, trở nên tân tiến một cơ hội phát minh phù phù hợp với ĐK, yếu tố hoàn cảnh lịch sử dân tộc nước Việt Nam. 110 năm tiếp theo ngày Nguyễn Tất Thành rời khỏi đi tìm kiếm đàng cứu vãn nước, rộng lớn 100 năm tiếp theo ngày Nguyễn Ái Quốc phát hiện ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin, rộng lớn 90 năm Đảng Cộng sản nước Việt Nam thành lập, những độ quý hiếm về áp dụng, trở nên tân tiến phát minh ngôi nhà nghĩa Mác - Lê-nin vô thực tiễn biệt cách mệnh nước Việt Nam vẫn đem ý nghĩa sâu sắc thời đại thâm thúy. Tư duy phát minh của Nguyễn Ái Quốc - Sài Gòn kế tiếp được Đảng Cộng sản nước Việt Nam áp dụng, trở nên tân tiến và đẩy mạnh, như Nghị quyết Đại hội đại biểu đợt loại XIII của Đảng Cộng sản nước Việt Nam khẳng định: “Kiên lăm le và áp dụng, trở nên tân tiến phát minh ngôi nhà nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh”⁽¹³⁾.

Năm là, kể từ cuộc khởi điểm lịch sử dân tộc ấy, tiếp tục mang trong mình 1 Đảng Cộng sản nước Việt Nam thời điểm hôm nay, một nước nhà nước Việt Nam “chưa lúc nào đạt được cơ loại, tiềm năng, vị thế và đáng tin tưởng quốc tế như ngày nay”⁽¹⁴⁾. Hiện, nước Việt Nam tiếp tục đem mối liên hệ nước ngoài uỷ thác với 189/193 vương quốc member Liên phù hợp quốc. nước Việt Nam tiếp tục gấp đôi được bầu vô địa điểm Ủy viên ko túc trực Hội đồng chỉ bảo an Liên phù hợp quốc với số phiếu rất rất cao. nước Việt Nam đã và đang nhập cuộc đa số những diễn đàn rộng lớn của trái đất, thỏa thuận nhiều hiệp nghị thương nghiệp tự tại thế kỷ mới với những nền kinh tế tài chính rộng lớn. Năm 2020, nước Việt Nam tiếp tục đầu tiên vượt qua trở nên nền kinh tế tài chính rộng lớn loại 4 ở Khu vực Đông Nam Á, xếp hạng thứ 37 bên trên trái đất và được reviews là một trong vô 16 nền kinh tế tài chính mới nhất nổi thành công xuất sắc nhất. Đảng Cộng sản nước Việt Nam tiếp tục đem mối liên hệ với hàng nghìn chủ yếu đảng bên trên hàng nghìn vương quốc, vô cơ có khá nhiều đảng cố kỉnh quyền và tham ô chủ yếu. Đại hội đại biểu đợt loại XIII của Đảng đã nhận được được 368 thư, năng lượng điện mừng kể từ những chủ yếu đảng, những ngôi nhà chỉ huy bên trên trái đất. Những trở thành tựu bên trên khẳng định: “Con lối đi lên ngôi nhà nghĩa xã hội của tất cả chúng ta là trúng đắn, phù phù hợp với quy luật khách hàng quan liêu, với thực tiễn biệt nước Việt Nam và xu thế trở nên tân tiến của thời đại; đàng lối thay đổi của Đảng tao là trúng đắn, sáng sủa tạo; sự chỉ huy của Đảng là yếu tố số 1 ra quyết định từng thắng lợi của cách mệnh Việt Nam”⁽¹⁵⁾. Những trở thành tựu ấy cũng khẳng định: “Với triết lý trúng đắn, khát vọng trở nên tân tiến mạnh mẽ và uy lực và quyết tâm chủ yếu trị cao, toàn Đảng, toàn dân, toàn quân tao chắc chắn tiếp tục đạt được những trở thành tựu trở nên tân tiến mới nhất vì thế một nước nước Việt Nam phồn vinh, niềm hạnh phúc, nằm trong tiến thủ bước, sánh vai với những cường quốc năm châu, triển khai thành công xuất sắc tâm nguyện của Chủ tịch Sài Gòn vĩ đại và ước vọng của toàn dân tộc bản địa ta”⁽¹⁶⁾./.

------------------------

(1) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Nxb. Chính trị vương quốc Sự thiệt, TP. hà Nội, 2011, t. 1, tr. 461
(2), (3) Học viện Chính trị vương quốc Sài Gòn - Viện Sài Gòn và những lãnh tụ của Đảng: Hồ Chí Minh - Biên niên đái sử, Nxb. Chính trị vương quốc Sự thiệt, TP. hà Nội, năm 2016, t. 1, tr. 30
(4) Trần Văn Giàu: Hồ Chí Minh - Chân dung một linh hồn và trí tuệ vĩ đại, Nxb. Tổng phù hợp Thành phố Sài Gòn, năm trước, tr. 21
(5), (6), (7) Trần Dân Tiên: Những mẩu chuyện về cuộc sống sinh hoạt của Hồ Chủ tịch, Nxb. Trẻ, 2007, tr. 13, 14
(8), (9) Phan Văn Hoàng: Hồ Chí Minh - Chân dung và di sản, Nxb. Tổng phù hợp Thành phố Sài Gòn, 2018, tr. 18 - 19, 20
(10), (11) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 12, tr. 562, 561 - 563
(12) Hồ Chí Minh: Toàn tập, Sđd, t. 1, tr. 35
(13), (14) Văn khiếu nại Đại hội đại biểu cả nước đợt loại XIII, Nxb. Chính trị vương quốc Sự thiệt, TP. hà Nội, 2021, t. II, tr. 324, 322
(15), (16) Văn khiếu nại Đại hội đại biểu cả nước đợt loại XIII, Sđd, t. I, tr. 26, 11